Mensen begonnen in de jaren twintig chloorfluorkoolwaterstoffen of CFK's te gebruiken. Deze werden tot in de jaren 1920 gebruikt in airconditioners, spuitbussen en industriële reinigingsproducten. CFK's zijn behoorlijk schadelijk voor het milieu en kunnen moleculen in de ozonlaag afbreken. Dit resulteert in stratosferische aantasting van de ozonlaag. Maar wist u hoe lang het duurt voordat CFK's daadwerkelijk de stratosfeer voor CFK's bereiken?
Omdat chloorfluorkoolwaterstoffen zwaarder zijn dan lucht, duurt het jaren om de stratosfeer te bereiken en tientallen jaren voordat zonlicht ze omzet in een ozonafbrekende vorm. Als gevolg hiervan is de huidige degradatie het gevolg van decennia.
Het ozongat observeren
Studies uitgevoerd in het jaar 2000 toonden aan dat ozonafbrekende chloorfluorkoolwaterstoffen (CFK's) zijn afgevlakt in de stratosfeer en zelfs zijn afgenomen in de lagere atmosfeer, wat aangeeft dat de ozonlaag zich herstelt.
Op 9 september 2000 hebben NASA-satellieten echter het grootste ozongat in Antarctica gevonden dat ooit is geregistreerd, en de wereldwijde klimaatverandering kan de situatie verergeren. De mensheid is momenteel getuige van het ergste ozongat ooit. Zelfs wanneer de CFK-niveaus na 13 jaar regulering eindelijk onder controle zijn gebracht.
Het eerste punt is dat deze processen erg traag zijn. Het duurt lang voordat de CFK's in de stratosfeer komen, dus het zal lang duren voordat ze weer naar buiten komen.
Dr. Richard McPeters, hoofdonderzoeker voor NASA's Total Ozone Mapping Spectrometer (TOMS) bij het NASA Goddard Space Flight Center (GSFC)
Op de grond uitgestoten CFK's diffunderen naar boven via de troposfeer, de onderste laag van de atmosfeer. CFK's worden naar de stratosfeer geduwd door de verticale luchtstromen van het troposferische weer. Omdat stratosferische lucht minder verticale luchtbeweging heeft, stijgen CFK's daar langzamer.
In feite kan het tot twee jaar duren voordat een enkel CFK-molecuul de stratosfeer bereikt, waar ozon wordt gevonden, nadat het op de grond is uitgestoten. Volgens Dr. Charles Jackman, een atmosferische modelleur bij GSFC, kan het tientallen jaren duren voordat zonlicht is getransformeerd in een vorm die schadelijk is voor de ozonlaag.
NOAA-wetenschappers ontdekten in 1994 een daling van het gehalte aan CFK's in de onderste laag van de atmosfeer. Deze ontdekking wekte de hoop dat de CFK-concentraties in de stratosfeer spoedig zouden gaan dalen, aangezien deze CFK's zich uiteindelijk zouden opwerken naar de stratosfeer, waar de ozonlaag is gevonden.
Het zal nog een aantal jaren duren voordat je een echte daling van de CFK's in de stratosfeer begint te zien.
Dr. Richard McPeters, hoofdonderzoeker voor NASA's Total Ozone Mapping Spectrometer (TOMS) bij het NASA Goddard Space Flight Center (GSFC)
(Bron: NASA)
Wat is de Antarctische Vortex?
Winden spelen ook een belangrijke rol bij de aantasting van de ozonlaag. In de winter creëert de koude lucht boven Antarctica een enorme draaikolk van snel bewegende lucht die rond Antarctica draait. Dit staat bekend als de Antarctische vortex. Deze vortex houdt Antarctica effectief geïsoleerd van de rest van de atmosfeer.
Het vormt zich bijna als een draaikolk die daar zit en is zeer stabiel. Het sluit dat luchtlichaam op en het houdt de buitenlucht met een hoog ozongehalte tegen.
Dr. Richard McPeters, hoofdonderzoeker voor NASA's Total Ozone Mapping Spectrometer (TOMS) bij het NASA Goddard Space Flight Center (GSFC).
De tropen produceren het grootste deel van de ozon in de stratosfeer omdat de intensiteit van de zonnestraling die ozonvorming veroorzaakt, dichter bij de evenaar groter is. Stratosferische luchtstromen transporteren de ozon naar het Noordpoolgebied en Antarctica.
De sterke en stabiele vortex verhindert de migratie van ozon naar de stratosfeer boven Antarctica, waardoor de lage niveaus, veroorzaakt door door ijs gekatalyseerde ozonvernietiging, worden verergerd.
De vortex zorgt ervoor dat de temperatuur op Antarctica nog verder daalt door het vrijwel te isoleren van de warmere lucht eromheen. Lagere temperaturen zorgen ervoor dat er meer ijskristallen ontstaan en meer ozon wordt vernietigd. (Bron: NASA)