In de wereld van vandaag wordt racisme afgekeurd. We zien vaak racistische daden op sociale media en hoe individuen er negatief op reageren. In het verleden werd racisme veel toegepast. Maar wist u hoe het Amerikaanse leger de werkwijze van de IJslandse regering veranderde?
De IJslandse regering verbood effectief de stationering van zwarte Amerikaanse soldaten in IJsland tijdens de Koude Oorlog. Onder druk van het Amerikaanse leger werd het verbod eind jaren zestig opgeheven.
Relatie VS-IJsland
De relatie tussen de twee naties werd voor het eerst gevormd in 1941, toen IJsland en de VS een defensieovereenkomst ondertekenden, waarbij de verantwoordelijkheid voor de verdediging van IJsland aan de VS werd overgedragen. En toen de NAVO, of Noord-Atlantische Verdragsorganisatie, in 1949 werd opgericht, maakte IJsland deel uit van de stichtende leden.
Aangezien IJsland geen permanent leger had, ondertekende het in 1950 een bilaterale defensieovereenkomst met de VS. In deze overeenkomst staat dat de naties elkaar militair zullen steunen, zowel in de aanval als in de verdediging, als dat nodig is. (Bron: Het Baltic Initiative Network)
In die tijd werd IJsland gezien als een belangrijke strategische locatie voor de verdediging van West-Europa. Het was een strategische zet van de geallieerden om een basis in IJsland op te zetten, aangezien het zich in vitale waterwegen in de regio bevond. (Bron: NATO)
De overeenkomst tussen de twee landen bleef de komende vijf decennia van kracht omdat het een belangrijke rol speelde in de veiligheid van de Noord-Atlantische Oceaan. In 2006 werd de Amerikaanse marinebasis in Keflavik echter gesloten. De VS kondigden aan dat ze de verdediging van IJsland zouden blijven steunen, maar niet langer permanente bases zouden opzetten.
De VS werkten ook samen met lokale IJslandse functionarissen om de impact van banenverlies als gevolg van de sluiting van de bases te verminderen, het toerisme te bevorderen en Amerikaanse investeerders naar Keflavik aan te trekken. Tot op heden is de VS de grootste buitenlandse investeerder van IJsland, met name in de aluminiumsector. (Bron: Ministerie van Buitenlandse Zaken van de Verenigde Staten)
Rassendiscriminatie jegens Amerikaanse soldaten
Ondanks de uiterlijke schijn van solidariteit tussen de twee naties, werden er in de loop der jaren talrijke meldingen van discriminatie van Amerikaanse legermannen die in IJsland waren gestationeerd. Van IJsland is bekend dat het een sterke nationalistische mentaliteit heeft, en dit was niet verrassend.
Tegen het einde van de jaren veertig verwelkomde IJsland, samen met Groenland, Canada, Newfoundland, dat ook deel uitmaakt van Canada en Bermuda, geen Afro-Amerikaanse Amerikaanse soldaten die in Amerikaanse bases op hun grondgebied waren gestationeerd.
In de jaren vijftig werden deze landen van de lijst geschrapt van landen die geen Afro-Amerikaanse soldaten accepteerden, met uitzondering van IJsland. Gedurende die tijd was IJsland onder zware politieke herconfiguraties. In combinatie met het intense nationalisme van de natie en het feit dat IJslanders weinig genegenheid hebben jegens westerse landen, wekte het een sterke afkeer van buitenlanders.
In een peiling die in 1955 door de VS in het geheim werd gehouden, werd vastgesteld dat minder dan een derde van de IJslanders de defensieovereenkomst steunde. En in de jaren zestig werden bewegingen buiten de basis van Amerikaanse soldaten streng gecontroleerd en beperkt. De lokale overheid deed dit om ervoor te zorgen dat de Amerikaanse soldaten zich niet zouden mengen met IJslandse vrouwen.
De lokale overheid ging zelfs tot het uiterste in het propageren van segregatie van Amerikaanse soldaten, waarbij zwarte soldaten specifiek werden uitgesloten van verbroedering met IJslandse vrouwen. Het werd soldaten verboden de weinige restaurants en clubs van Reykjavik binnen te gaan.
De Amerikaanse regering had geen andere keuze dan deze strenge lokale wetten te accepteren om de aanwezigheid van hun bases in IJsland te waarborgen. Maar in maart 1971, onder het bewind van Nixon, hebben de VS deze kwestie formeel aan de orde gesteld bij de IJslandse regering. Het memorandum bevatte gedetailleerde klachten tegen het strikte beleid tegen Amerikaanse soldaten, met name Afro-Amerikaanse soldaten.
De Amerikaanse regering wees erop dat het beleid een mensenrechtenkwestie is. Benedikt Gröndal, een IJslandse premier, probeerde in 1979 het strikte off-base bewegingsbeleid op te schorten, maar de afschaffing was pas in 1989 succesvol. (Bron: MIT Press)